| 
         
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Iława  | 
              Deutsch Eylau | 
              1916-1917 | 
              Cynk | 
              PM 2835.2 | 
             
           
          
         
        aż do ponad miliona jak to jest w przypadku 10 fenigów z 
        Poznania o nakładzie 1000080 szt. 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Poznań | 
              Posen | 
              1917 | 
              Cynk | 
              PM 11124.1 | 
             
           
          
         
        Okres obiegu bilonu lokalnego trwał od kilku miesięcy do 
        kilku lat, ale wyjątkowo tylko zaznaczano go na monetach. 
        Np. Gültig bis Ende 1922 (ważne do końca 1922 r.) na monetach ze 
        Szczecina 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Szczecin | 
              Stettin | 
              1920  | 
              Cynk | 
              PM 12887.3 | 
             
           
          
         
        lub Gültig bis zum öffentlichen aufruf (ważne do czasu 
        oficjalnego wycofania) na monetach Stronia Śląskiego. 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Stronie Śląskie | 
              Seitenberg | 
              1919 | 
              Żelazo | 
              PM 12463.2 | 
             
           
          
         
        Do wystawców monet lokalnych na ziemiach polski zalicza 
        się emisje zarządów miejskich, gminnych i powiatowych oraz miejskie kasy 
        oszczędnościowe, a także pewnych emitentów prywatnych, których emisje 
        zostały dopuszczone przez miejscowe władze administracyjne do obiegu na 
        prawach monet lokalnych. Monetami lokalnymi stały się również żetony na 
        cukier wydane przez Zarząd Miejski i Zarząd Powiatowy w Chojnicach. 
        Przykładem emisji zarządu miasta będzie moneta z Krotoszyna 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Krotoszyn | 
              Krotoschin | 
              bd | 
              Cynk | 
              PM 7554.4 | 
             
           
          
         
        Emisji zarządu powiatu - moneta z Inowrocławia   
         
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Inowrocław | 
              Hohensalsa | 
              bd | 
              Żelazo | 
              PM 6498.10 | 
             
           
          
         
        Emisji zarządu gminy - moneta z Zaborza 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Zaborze | 
              Zaborze O/S | 
              bd | 
              Cynk | 
              PM 14440.1 | 
             
           
          
         
        Emisji miejskiej kasy oszczędnościowej - moneta z 
        Ząbkowic Śląskich     
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Ząbkowice Śląskie | 
              Frankenstein Schl. | 
              1917 | 
              Żelazo | 
              PM 4148.6 | 
             
           
          
         
        Moneta emisji prywatnej - Towarzystwa Kupieckiego z 
        Oleśnicy 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Oleśnica  | 
              Oels i. Schl. | 
              1918 | 
              Żelazo | 
              PM 10605.2 | 
             
           
          
         
        Omawiane emisje wydawane były bez oficjalnego zezwolenia 
        władz państwowych, jednakże za milczącą ich zgodą. Emisje te mimo iż 
        naruszały obowiązujące prawo były jednak koniecznością. Aby uchronić się 
        przed zarzutem bezprawnego wydawania pieniędzy wydawcy ich umieszczali 
        na monetach rozmaite nazwy mające odróżnić je od pieniądza oficjalnego i 
        podkreślić zastępczy ich charakter. Częstokroć bowiem emisje te 
        tłumaczono jako znaczki wartościowe służące do wydawania reszty lub 
        znaczki oszczędnościowe jak było w przypadku emisji kas 
        oszczędnościowych. Był to oczywiście tylko pewien wybieg, gdyż monety te 
        były faktycznie pieniądzem. 
        I tak najczęściej spotykanym określeniem jest KLEINGELDERSATZMARKE, co w 
        swobodnym tłumaczeniu oznacza "znaczek zastępujący pieniądz zdawkowy" 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Głuchołazy | 
              Ziegenhals  | 
              1918 | 
              Żelazo | 
              PM 14521.6 | 
             
           
          
         
        Często zapis ten można spotkać w skróconej wersji jako 
        KLEINGELDERSATZ, ERSATZGELD, ERSATZGELDMARKE lub GELDERSATZMARKE 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Gorzów Wielkopolski  | 
              Landsberg a/W. | 
              bd | 
              Żelazo | 
              PM 7675.10 | 
             
           
          
         
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Szczecin | 
              Stettin  | 
              1917  | 
              Cynk | 
              PM 12887.2 | 
             
           
          
         
         
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Oborniki  | 
              Obornik (Posen) | 
              1917 | 
              Cynk | 
              PM 10582.2    | 
             
           
          
         
        Równolegle do tych określeń w trakcie wojny stosowano 
        także nazwy KRIEGSGELD (pieniądz wojenny), KRIEGSNOTGELD (pieniądz 
        wojenny wydany z konieczności), a po zakończeniu działań wojennych 
        określenie NOTGELD (pieniądz wydany z konieczności) 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Nidzica | 
              Neidenburg | 
              1918 | 
              Żelazo | 
              PM 9924.2 | 
             
           
          
         
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Toruń | 
              Thorn  | 
              1918 | 
              Cynk | 
              PM 13257.1 | 
             
           
          
         
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Połczyn Zdrój | 
              Polzin  | 
              1919 | 
              Żelazo | 
              PM 11093.1 | 
             
           
          
         
        Natomiast emisje Miejskich Kas Oszczędnościowych 
        otrzymały nazwę SPARMARKE czyli "znaczek oszczędnościowy" 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Środa Śląska | 
              Neumarkt Schl. | 
              1917  | 
              Cynk | 
              PM 10020.2 | 
             
           
          
         
        Rzadkością są emisje nie posiadające napisu 
        określającego ich zastępczy charakter. 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Gryfino | 
              Greifenhagen | 
              bd | 
              Żelazo | 
              PM 5126.1 | 
             
           
          
         
        Na zakończenie tego wywodu o monetach lokalnych, a w 
        celu podkreślenia ich atrakcyjności jako obiektu zbieractwa i to już od 
        czasu kiedy były one jeszcze w obiegu przytoczyć chcę ciekawy fakt ich 
        fałszowania przez niemieckiego zbieracza i handlarza Brunona Röttinera, 
        który miał miejsc na początku lat 20-tych. Zlecił on bowiem firmie 
        Lauera z Norymbergii, która to firma wykonała znaczą ilość ogólnej 
        emisji monet lokalnych, dodatkowe wykonanie szeregu rzadszych monet z 
        miejscowości leżących już wówczas na obszarach Francji i Polski. 
        Fałszerstwo polegało na wybiciu dodatkowych monet stemplem oryginalnym, 
        bądź też na wybiciu monet w innym metalu, w innym kształcie, różnymi 
        kombinacjami awersów i rewersów lub nowymi, nieznanymi wcześniej 
        stemplami. Nakład fałszywych monet wynosił po 100 szt. każdego typu i 
        zostały one rozprowadzone wśród zbieraczy jako odpowiednio drogie 
        rzadkości. Przestępstwo zostało jednak ujawnione, a Röttiner został 
        skazany na 3 m-ce więzienia i 100 złotych marek grzywny. Wśród 
        sfałszowanych przez Röttinera monet jest 58 typów z 22 miejscowości 
        leżących na ziemiach polskich. 
        Jako przykład takiego fałszerstw prezentuję monetę 50 pf. z miejscowości 
        Śmigiel, która różni się od oryginału rodzajem stempla użytego dla 
        rewersu. Obwódka wokół cyfry wartości na oryginale jest sznurowa, na 
        fałszerstwie natomiast perełkowa. 
        
          
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Śmigiel  | 
              Schmigiel  | 
              1917 | 
              Żelazo | 
              PM 12139.4 - oryginał | 
             
           
          
         
        \  
        
          
          
            
              | Nazwa polska | 
              Nazwa niemiecka | 
              Rok  | 
              Materiał | 
              Nr katalogowy | 
             
            
              | Śmigiel  | 
              Schmigiel  | 
              1917 | 
              Żelazo | 
              PM 12139.4 - oryginał | 
             
           
          
         
         |